Irak, 37 yıl sonra birinci kere, Irak Kürt Bölgesel İdaresi (IKBY) vilayetlerini de kapsayan ve 2 gün sürecek genel nüfus sayımına gidiyor.
Ülkede her 10 yılda bir yapılması gereken nüfus sayımı, ABD’nin Irak’ı işgal ettiği 2003 yılından sonra yaşanan şiddet olaylarından ötürü düzenlenemedi.
Ülkede bugün ve yarın olmak üzere iki gün sürecek genel nüfus sayımı için 2 gün sokağa çıkmaya yasağı uygulanacak.
Nüfus sayımının, bütçe, kalkınma projeleri, meclis ve vilayet meclisi sandalyeleri üzere birçok mevzuyu etkilemesi bekleniyor.
Elektronik ortamda gerçekleştirilecek sayımda, etnik ve mezhebi sorular yer almayacak.
IKBY VİLAYETLERİNİ DE KAPSIYOR
Irak nüfusunun yaklaşık 44 milyon, IKBY’nin ise 6 milyon civarı olduğu iddia ediliyor. Tüm ülkede yapılan en son nüfus sayımı Saddam Hüseyin rejimi periyodunda 1987 yılında gerçekleştirildi.
Ülkede 1997 yılında gerçekleştirilen ve IKBY’nin 3 vilayetini kapsamayan nüfus sayımında ise nüfusun etnik ve dini özelliklerini ortaya çıkaran sorular yer aldı.
Irak hükümeti, farklı bileşenlerden oluşan toplum içinde ayrışmaya sebebiyet verebileceği için nüfus sayımında etnik köken ve mezhep ile ilgili sorulara yer vermeme kararı aldı.
YAKLAŞIK 120 BİN KİŞİ SAYIMDA MİSYON ALACAK
Irak Planlama Bakanlığına nazaran, 20-21 Kasım tarihlerinde yapılacak nüfus sayımı müddetince güvenlik ve sıhhat vazifelilerinin yanı sıra gazeteciler ve Irak vatandaşı olmayanlar hariç sokağa çıkma yasağı uygulanacak.
Nüfus sayımı günlerinde uygulanan sokağa çıkma yasağı uçuşları aksatmayacak ve havalimanlarında uçuşlar devam edecek.
Elektronik ortamda gerçekleştirilecek nüfus sayımında elektronik tabletler kullanılacak. Sayımda gerekli eğitimin verildiği yaklaşık 120 bin kişi alanda çalışacak.
ETNİK VE MEZHEBİ SORULAR YER ALMAYACAK
Nüfus sayımında vatandaşlara çeşitli alanlarda yaklaşık 70 soru sorulacak. Etnik ve dini aidiyetle ilgili soruların yer aldığı geçmiş nüfus sayımlarının tersine yeni sayımda dini aidiyetle ilgili yalnızca Müslüman yahut Hristiyan seçeneğinin olduğu tek bir soru yer alacak.
Sağlık, eğitim, meslek ve hizmet durumuyla ilgili soruların yanı sıra vatandaşlara, oturdukları meskenlerin mülk mü yoksa kira mı olduğu üzere çeşitli sorular da yöneltilecek.
Irak Planlama Bakanlığının, resmi olmayan sonuçlarının sayım işleri bittikten sonra açıklaması bekleniyor.
Nüfus sayımının, bütçe, kalkınma projeleri, meclis ve vilayet meclisi sandalyeleri üzere birçok hususa tesirinin olacağı belirtiliyor.
NÜFUS SAYIMI BAŞLAMADAN İHLALLER YAŞANDIĞI DUYURULDU
Irak Türkmen Cephesi (ITC), dün yaptığı açıklamada, genel nüfus sayımı başlamadan ihlallerin yaşandığını paylaşarak, nüfus sayımı arifesinde Erbil ve Süleymaniye kentlerinden Kerkük’e yüzlerce ailenin getirildiğini vurguladı.
Gelen ailelerin Kerküklü olmadıklarının tespit edildiğine dikkati çekilen açıklamada, bu adımın Kerkük’ün gerçek kimliğini ve demografisinin değiştirilmesine yönelik olduğunun altı çizildi.
ITC Kerkük Milletvekili Erşat Salihi de nüfus sayımı öncesi PKK terör örgütü denetimindeki Mahmur Kampı’ndan bireylerin, Kerkük kentine yerleştirildiğini söyledi.
Söz konusu nüfus sayımının Türkmenlerin Irak’taki varlığı açısından değerli olduğunu tabir eden Salihi, sayımın Kerkük’te 140. unsurun baz alınarak yapılmasını kabul etmediklerini ve bunu Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani’ye de ilettiklerini kaydetti.
TARTIŞMALI 140. UNSUR
Irak Anayasasında Kerkük ve öbür tartışmalı bölgelerin statüsüyle ilgili olan 140. husus, üç etaptan oluşuyor.
Buna nazaran, evvel Kerkük ve başka tartışmalı bölgelerde (Diyala, Musul ve Salahaddin), Saddam Hüseyin devri ve 2003 sonrası yaşanan demografik değişiklik durumu normalleştirilecek, akabinde nüfus sayımı yapılacak ve daha sonra bu bölgelerin merkezi idareye mi yoksa Irak Kürt Bölgesel İdaresi’ne (IKBY) mi bağlanmasına karar verilmesi için referanduma gidilecek. Anayasaya nazaran tüm bunların Aralık 2007’e kadar gerçekleştirilmesi gerekiyordu.
O devir Kerküklü Türkmen, Kürt ve Arap siyasi temsilcilerden oluşturulan kurul hiçbir sonuca ulaşamamış ve kelam konusu unsur 2007 yıl sonunda yürürlükten kalkmıştı.
Kürt siyasi başkanlar, bilhassa Kerkük’ün statüsünün belirlenmesi için 140. unsurun uygulanması gerektiğini savunurken, Kerküklü Türkmen ve Araplar ise hususun 2007 sonunda hukuken sona erdiğini lisana getiriyordu.
Türkmen ve Araplar, Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ve Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) üzere siyasi partilerin, Kerkük ve başka tartışmalı bölgelere ülkenin kuzey kentlerinden bu bölgelerin demografik yapısını değiştirecek ölçüde nüfus kaydırdığını savunuyor.
Irak Federal Mahkemesi, Kerkük ve öteki tartışmalı bölgelerin statüsüyle ilgili olan anayasanın 140. hususunun yürürlükte kalmasına karar vermişti.