Hayatımda üstsüz mayoyla güneşlenen bir bayanı birinci kez 1974 yılında Saint Tropez’de bir plajda gördüm.
27 yaşında bir erkektim ve afallamıştım.
Yanımda benimle tıpkı yaşta bir sınıf arkadaşım vardı.
O daha da fazla afallamış olmalı ki, heyecandan ayağını taşa çarptı, ayak baş parmağının tırnağı koptu.
“Topless” sözü artık yerleşmişti.
“Monokini” sözü yeni yeni işitiliyordu.
Üstsüzlüğün tarihi şimdi yazılmaya başlamıştı.
Öyle bir yıldı 1974…
Selda’nın hala dinlemeye doyamadığım “O Günler” müziğini söylediği yıldı.
Monokini ile plajları değiştiren bayan geçen hafta öldü
İşte o üstsüzlük tarihini yazanlardan biri geçen hafta öldü.
Ve dünyanın en büyük gazetelerinde onun hakkında çok değişik obutary yazıları yayınlandı.
Çünkü o bir “game changer’dı…”
Yani kural değiştirici…
Paradigma kırıcı…
Adı Peggy Moffitt’ti…
Bu yıl, onun en büyük ihtilalinin 60’ıncı yılıydı.
İşte bu türlü bir yılda ayrıldı bu dünyadan 14 Ağustos günü…
Onu o yapan iki ihtilal: Monokini ve bob saç tarzı
Çoğunuz tahminen onun ismini hiç duymadınız.
Ama ona ilişkin iki şey var ki…
O fotoğrafları ne vakit görseniz, “işte o” dersiniz.
İlk monokini mayo fotoğrafı…
Ve bayan dünyasının en büyük saç ihtilallerinden biri olan “bob tarzı…”
Hani alnın ucuna kadar uzanan kakül ve çene hizasından kesilmiş saç…
Bugün size devrin müesses nizamının ahlak ve kültür alanındaki en katı kurallarından birini değiştiren ve tarihe geçen bu bayanı anlatacağım.
Rudi Gernreich ve Peggy Moffitt
Rudi Gernreich ve Andy Warhol 60’ları açıyor
İnsanlık tarihinde hiçbir 10 yıl, 1960’lar kadar büyük bir zihniyet değişimine yol açamamıştır.
Üstelik bu, Sanayi İhtilali yahut dijital ihtilal üzere bir teknolojinin kadar, şahsen insan his ve kanısının yarattığı bir ihtilaldi.
1960’lar başladığında, modanın dar etrafları yeni bir insanı tanıdı.
Rudi Gernreich isimli Avusturya kökenli bir Amerikalı tasarımcıydı.
Andy Warhol’un sahneye çıkmaya hazırlandığı yıllardı ve bu avant garde dizayncı, New York’un çok dar bir etrafında tanınıyordu.
Beatles’ın Love Me Do’sundan bir yıl evvel podyum devrimi
Onun daha geniş çevrelere tanıtacak olan birinci top modelini ise 1962 yılında bulacaktı.
Yani Beatles’ın birinci plağı olan Love Me Do’nun çıkışından bir yıl önce…
Bulduğu top modelin ismi Peggy Moffit’di…
İlk bakışta periyodun modellik çizgilerine çok karşıttı.
Ama güzel bir oyunculuk eğitimi vardı.
Gernreich, podyumun klasik kurallarını yıkmak istiyordu.
Seyircinin dikkatini elbise kadar, onu giyen insanın yüzüne çekmekti arzusu…
Dior’ların, Chanel’lerin podyum kurallarına darbe
Aradığı bayan Peggy’ydi…
Onu ikna etmek için kullandığı argüman çok kuvvetliydi:
“Bu bir oyun, sen de bir oyuncusun. Podyum bir sahne. Giydiğin her elbise, oyunun bir sahnesi…”
Nitekim Peggy yıllar yıllar sonra bu cümleleri motamot söyleyecekti.
Gernreich’in dizaynları, Chanel’lerin, Dior’ların kanun koyucu olduğu o devirde, varolan her şeye karşıydı.
Moffitt ve ikonik makyajı
Japon tiyatrosu ve porselen yüzlü bebekler podyumda
En kıymetlisi elbiseyi taşıyan modelin yüzündeki makyajlardı…
Bir çok şeyin karışımından oluşan makyaj…
Bir Venedik maskesi, bir palyaço Pierrot, bir porselen bebek, bir Japon tiyatrosu yüzüydü.
Böylece 1990’ların sonlarında Alexander McQueen’in defile sözünü moda tarihinden silip, yerine Fashion Show, yani moda gösterisi sözünü getirecek olan ihtilalin de birinci adımı atılmıştı.
Artık sahne Westwood’lar, Galliano’lar, Rifat Özbek’ler ve Alexander McQueen’ler için hazırdı.
Yıl 1964: Podyumun iki ince askılı monokini ile yıkıldığı yıl
Ama asıl büyük ihtilal 1964 yılında gelecekti.
Gernreich o yıl cüretini güzelce arttırmış ve dünyayı altüst edecek bir bayan mayosu tasarlamıştı.
üstsüz bir mayo…
Altında bugün tekrar moda olan yüksek bel bir şort ve onu, boyna bağlayan ince ip kalınlığında iki askı.
Monokini doğmuştu…
Yani üstsüz mayo…
Ve artık onu dünyaya gösterme vakti gelmişti.
Peggy Moffitt’in üstsüz mayo için iki şartı
Peggy Moffit’i ikna etmek o kadar kolay olmadı.
Sonunda iki kuralla kabul etti.
Bir, yalnızca bir fotoğraf çekimi için giyecekti ve fotoğrafı kocası Bill Claxton çekecekti.
İki, bu mayoyu kamusal alanda asla giymeyecekti.
Moffitt, üzerinde monokini ile
Anti komünistleri ve komünistleri sıkıntıdan çıkartan üstsüz monokini
Bu fotoğraf 1964 yılında yayınlandı.
Ve kıyamet koptu.
Birçok gazete ve mecmua yayınlamayı reddetti. Birtakım ülkelerde yasaklandı.
Sovyetler Birliği’nin İzvestia Gazetesi onu, “Amerikan emperyalizminin ahlaki kıymetlere saldırısı” olarak yorumladı.
Bu reaksiyon Amerikan emperyalizminin cumhuriyetçi anti komünistlerinin de güzeline gitti.
Peggy Moffitt’e göğüslerinin ucu yanmıyor mu sorusu soruldu
Bu fotoğraf bütün hayatı boyunca onun peşini bırakmadı.
Ona, “Sütyenin ne oldu, yandı mı?” diye sorduklarında o da bütün pervasızlığınla, “Benim sütyenim yok ki” diye yanıt vermişti.
Bazı bayanlar bunu özgürlük olarak görmüştü, kimi feministler ise “kadının sömürülmesi” olarak…
Saniyenin altmışta biri kadar bir şeyi hayatım boyunca konuştum
Sonunda 2012 yılında verdiği bir mülakatta şöyle demişti:
“Saniyenin atmışta biri kadar vakitte çekilmiş bir kare ve hayatımın geri kalan kısmı onun üzerine konuşmakla geçti. Artık o fotoğrafı konuşmaktan yoruldum.”
Neyse ki, 14 Ağustos 2024 günü vefatından sonra gazetelerin başlığındaki haberlerde onu bu üstsüz mayo ile değil, “bob” sözü ile gördük.
Yani bir saç biçimi ile…
Onun da kıssası şöyle…
Bob saç usulünün ardındaki kuaför
1 Aralık 1967 günü onu Gernreich’le birlikte dönemin en etkili dergisi Time’ın kapağında gördük.
Fotoğraftaki saçlarını, 1960’lara damgasını vuran bir kuaför yapmıştı.
Vidal Sassoon…
Bu, 1960’ların “bob” saç üslubunun doğuşuydu.
Moffitt, topless (üstsüz) monokiniden sonra ikinci damgasını 1960’ların saç usulüne vurmuştu.
Bugün hala “en cool” saç üsluplarından biri olarak devam ediyor…
Birlikte ihtilalleri devam ediyordu.
Basic Black sinemasında Moffitt
Onun monokinili fotoğrafını çeken eşi Claxton, tıpkı yıl onunla “Basic Black” isimli 7 dakikalık bir sinema çekecekti.
Bu da dünya tarihine birinci “fashion movie” yani moda sineması olarak geçecekti.
Blow Up’ta Moffitt (sağdan ikinci)
Antonioni’nin en kült sineması Blow Up’ta oynuyor
Ama geriye baktığında onun en övündüğü şeylerden biri yeni İtalyan sinemasının en büyük devlerinden Antonioni’nin 1967 yılında gösterime çıkan “Blow Up” sinemasıydı.
1960’larda yükselen ne varsa, bu sinema onun özetiydi.
David Hemings üzere büyük bir aktör vardı ve dünya Jane Birkin’i de o sinemada tanıyacaktı.
İşte bu türlü 1960’lara ruhunu veren insanlardan biriydi Peggy Moffitt…
Peki nereden gelmişti? Kimdi bu bayan?
Oyunculuk hocası Sydney Pollack, dans hocası Martha Graham
Peggy Moffitt, 2 Ekim 1937 günü Los Angeles’te doğdu.
Liseyi bitirdikten sonra tahminen hayatının en güzel ve en şanslı kararını aldı.
New York’ta “Neighborhood Playhouse” isimli bir oyunculuk okuluna kaydoldu.
Orada kendisini inanılmaz bir etraf bekliyordu.
Düşünün…
Oyunculuk dersini, daha sonraki yıllarda Hollywood’un en ünlü direktörlerinden biri olacak olan Sydney Pollack’dan alacaktı.
Yani, “Akbabanın Üç Günü”, “Tootsie”, “Out of Africa”, “The Way We Were”, “Şirket”, “Sabrina” üzere dev sinemaların direktörü.
Dans dersleri hocası ise çağdaş dansın efsanesi Martha Graham’dı.
Steve McQueen’le birebir okuldan mezun
Sınıf arkadaşları ise şunlardı:
Suzanne Pleshette ve Robert Duvall…
O okuldan mezun olanlar ortasında Steve McQueen, Carol Channing ve Jeff Goldlum üzere Hollywood devleri de vardı.
Hayatını değiştiren adam, JaguarXK140’la geliyor
Okuldan sonra bir adamla takılmaya başladı. Sıradan, alelade bir adam.
Hayatını değiştiren tesadüf işte o alelade adamın bir arkadaşını tanınmasıyla gelecekti.
Dönemin fark yaratıcı İngiliz arabası Jaguar XK140 otomobil ile gelmişti.
Takıldığı şahsa, “Kim bu adam?” diye sorduğunda şu yanıtı almıştı:
“Bill Claxton…”
Caz albümlerinin kapağında gördüğü bir portre fotoğrafçısıydı.
Merdivenlerden çıkarken adama seslendi:
“Siz William Claxton olmalısınız. Yaptığınız işleri çok beğeniyorum.”
Her şeyi bu cümle başlatmıştı.
Ölünceye kadar evli kaldılar ve birlikte yaptılar
1959 yılında New York’ta evlendiler.
Evlendiği adamın soyadını aldı lakin kendi soyadını da korudu.
Artık Peggy Moffitt Claxton’du…
Öleceği güne kadar evli kalacaklardı…
Tam 49 yıllık bir beraberlikti onlarınki…
Hatıraları silen bir ölümdü onunki
Claxton 2008’de öldü.
Peggy Moffitt de geçen hafta 14 Ağustos gecesi ayrıldı bu dünyadan.
Oğlu, annesinin vefat nedenini “demans” olarak açıkladı.
Hatıraları silen bir alın yazısı…
Bazılarımız için geçmişte kalan ve silmek istediğimiz çöplük bir maziden kurtulmak için Allah’ın nimeti…
Unutmamak, unutturmamak ve rövanşını almak isteyenler için ise makus bir alın yazısı…
Peggy Moffitt
2023 ve bu yıl birinci top model jenerasyonunun yaprak dökümüydü
2023, Top modellerin yaprak dökümü yılı oldu.
Geçen yıl podyumların birinci kuşağının 3 oyun değiştirici top modeli art geriye öldü.
Ocak ayında süpermodel periyodunu açanlardan biri olan Tatjana Patitz öldü.
56 yaşındaydı.
Eylül’de top modeller aleminin birinci sıra dışı, anortodoks hoşu Helen Williams bu dünyadan ayrıldı.
96 yaşındaydı.
Kasım ayında ise ırk ayırımcılığı devrinin birinci siyah top modeli Helen Williams gitti.
87 yaşındaydı.
Top modeller ve moda dizayncıları son 60 yılda tahminen de bizler farkında olmadan büyük dönüşümlerin birinci işaretlerini taşıdılar…
Peggy de işte o jenerasyonun sonuncularından biriydi…