Gazze Şeridi, Ukrayna ve Sudan’da devam eden ve milletlerarası teşebbüslere karşın durdurulamayan savaşların Birleşmiş Milletler’in (BM) varlığını sorgulanmasına yol açtığı bir periyotta Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres’ten itiraf üzere bir açıklama geldi. Guterres, Katar merkezli El Cezire’ye verdiği röportajda BM Güvenlik Konseyi’nin yeniliğini yitirdiğini, adaletsiz ve etkisiz olduğunu söyledi.
‘MODASI GEÇMİŞ’
Guterres, BM Güvenlik Konseyi’nin modası geçmiş, adil olmayan bir sistem olduğunu ve İsrail’in Gazze’ye yönelik işgalini sona erdirmedeki başarısızlığının; insanlığın vicdanında örgütün bir bütün olarak güvenilirliğini zedelediğini vurguladı. İkinci Dünya Savaşı’nın akabinde memleketler arası barış ve güvenliği sağlamak gayesiyle kurulan lakin beş daimi üyesi; ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa’nın mutlak veto yetkisine sahip olması, sunulan karar tasarılarının kabulünü güçleştiriyor ve kurulu işlevsizleştiriyor. BMGK’nin 5 daimi üyesine mutlak veto yetkisi verilmesi ve BM Genel Konseyinin kararlarının da bağlayıcılığının olmaması, dünyanın mukadderatının bu 5 ülkenin eline terk edilmesi manasına geliyor.
‘GÜNÜMÜZE UYGUN DEĞİL’
Konseyin bugünün dünyasına uygun olmadığının altını çizen BM lideri, “Gerçek şu ki, Güvenlik Kurulu bugün karşı karşıya olduğumuz Sudan, Gazze, Ukrayna’daki dramatik çatışmalara son verme kapasitesi konusunda sistematik olarak başarısız oldu” sözünü kullandı. 2017’den beri BM’ye başkanlık eden eski Portekiz Başbakanı Guterres, örgütün başka organlarının ve bilhassa insani yardım kuruluşlarının, İsrail’in Gazze’ye 11 aydan uzun süren saldırısı boyunca Filistinlilere temel hizmetler sunmaya devam ettiğini belirtti.
UAD VE UCM BAĞIMSIZ ÇALIŞIYOR
Gazze’de sergilenen cezasızlık kültürünün yayılmasında dünyanın büyük güçlerinin de hissesi olduğunu söyleyen Guterres, BM çatısı altındaki Memleketler arası Adalet Divanı ve Milletlerarası Ceza Mahkemesi’nin çalışmalarına güvendiğini ve tam bir dokunulmazlık ortamında çalıştıklarını aktardı. ABD’nin, İsrail’in Gazze’ye yönelik taarruzlarını durdurması için daha fazla baskı yapması gerektiğini de lisana getirdi.
ABD: VETO HAKKINDAN VAZGEÇMEK İSTEMİYORUZ
BM Güvenlik Konseyi’nde ıslahat tartışmaları sürerken ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Linda Thomas-Greenfield, Dış Bağlantılar Konseyi’nde yaptığı konuşmada BM Güvenlik Konseyi’nde Afrika ülkeleri için iki yeni daimi koltuk eklenmesini desteklediklerini duyurdu. ABD’li yetkili, Güvenlik Konseyi’nde üç süreksiz sandalyesi olmasına karşın, bunun Afrika ülkelerinin seslerini tam olarak duyurmasına yetmediğini söyledi. Öte yandan Thomas-Greenfield, Washington’un iki daimi koltuğa sahip olacak Afrika ülkelerine veto yetkisi verilmesine karşı çıktığını, zira bu gelişmenin Güvenlik Konseyi’nin işleyişini olumsuz etkileyeceğini söyledi.
Greenfield, “Vetonun genişletilmesini desteklemediğimizi çok ancak çok açık bir halde söz ettik. Bizim de veto yetkimiz var ve biz dahil daimi üyelerin hiçbiri veto yetkilerinden vazgeçmek istemiyor. Bu bahiste dürüst olacağım” dedi.
Bilgi Notu: BMGK’nın işlevsizliği, “Dünya 5’ten büyüktür” doktrinini dillendiren Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan başta olmak üzere birçok ülkeyi, global ve bölgesel pek çok örgütü, BM’nin yapısında ıslahat yapılması talebinde bulunmaya itmişti.