Esin Şenol’un ‘Ay Işığıyla Yıkanan Kadınlar’ isimli kitabı SRC etiketiyle okurlarla buluştu. Roman, pandemi tesirlerinden toplumsal cinsiyet normlarına uzanan geniş bir yelpazede kurgulanıyor.
Esin Şenol ile ‘Ay Işığıyla Yıkanan Kadınlar’ı konuştuk.
‘Ay Işığıyla Yıkanan Kadınlar’ ismini seçmenizin özel bir sebebi var mı? Bu isim, karakterlerle nasıl bir irtibat kuruyor? Bu isim, sizce okurun kitaba yaklaşımı üzerinde nasıl tesir kuruyor?
Kitap yayımlanalı yaklaşık iki ay oldu. Şimdiye dek aldığım geri dönüşler, kitabın isminin çok çarpıcı bulunduğu istikametinde. Romanda, birbirine omuz veren, hayatları başarılı geçmiş fakat muvaffakiyetleri mutsuzluklarını giderememiş üç bayan var ve roman bu üç bayanın, bir ak cadı olan mitolojik kahraman “Hekate”nin tapınağına yakın bir yerde dolunay ritüeli yapmalarıyla başlıyor. Üçünün de birbirleriyle güçlendirici, onarıcı akrabalık bağları var. Bu akıllı, sezgileri güçlü bayanlar, ömrün ortalarında, Dante’nin “yaşam seyahatimizin karanlık ormanı” dediği yerdeler. Dirençlerini artırmak için gecenin karanlığına inat parlayan ay ışığı ile yıkanıyorlar. Umutlarını canlı tutmak içinse umudun kadim hayaleti olan aşk ile vals yapmaya kalkışıyorlar. Ancak yolları ya valsi bilmeyen ya da biliyormuş üzere yapıp ayaklarına basan erkeklerle kesişiyor.
Kadınlık, vakit ve coğrafik uzamdan muaf, yüzlerce yıldır bata çıka varolmaya çabaladığımız bir eza, üzerimize örtülen bir gece aslında. Geceyi fark etmemek için uyurgezer üzere dolaştığımız, düşsüz kaldığımız “gecesiz gündüzler”le oyalanıyoruz. Bu türlü oyalanmayı, ayılmamayı da bize toplum, annelerimiz, hemcinslerimiz yani reddedemeyeceğimiz kadar sevdiklerimiz belletiyor, ezberletiyor. Üstelik hem toplumsal uzlaşı o denli gerektirdiği hem de sevdiklerimizi ve kendimizi inançta tutmak için “mutsuz” olsak dahi farkında olmama ya da “makul bir mutsuzluk”tan konfor zonu yaratarak melodramımızı savuşturma gayretine giriyoruz. Bunlar için içselleştirdiğimiz, sonradan monte programlarımız var.
Karanlık ormanlara dalmak cüret istiyor, sezgilere ve kendine inanmayı gerektiriyor. Kolay değil ancak asıl seyahat bence “ay ışığının aydınlattığı karanlık ormanlara” kolunca başlıyor. Romanı yazarken, ömrümde da olduğu üzere, Jung’un, arketiplerin, mitoloji ve sembollerin, bu sembollerin insan ruhundaki izdüşümlerine yönelik avcılığımın izlerini sürdüm.
‘Ay Işığıyla Yıkanan Kadınlar’da lisan ve üslup seçimlerinizi nasıl belirlediniz? Bu noktada editoryal süreçten de bahsetmek istersiniz tahminen. Nasıl bir serüvendi?
Özel bir üslup ya da lisan seçmedim fakat kitabın editörü Altay Öktem hem şair hem tabip. Yani hem sözcüklerle münasebeti hem mesleksel akrabalığımız bence bu kitabın başına gelen en yeterli şeydi. Yazmak bir serüven hakikaten. Kitabın her satırında varsınız ancak o satırlar sizde yok, tezahür etmemiş ya da siz ayrımına varamamışsınız… Sırf, hem editöre hem yayıncıya “Bir bagajın kapağı açılmış üzere güya, neler dökülüp saçılıyor, bunlar nerede gizleniyormuş?” diye yazdığımı, ikisinin de telaşsız bir keyifle gülümsemelerinden, seyahati yeni fark etmiş bir yolcuyla selamlaştıklarını anladım.
Ay Işığıyla Yıkanan Bayanlar, Esin Şenol, 94 syf., SRC Kitap, 2024. ‘AYA, YILDIZA BAKA BAKA CESURCA YÜZLEŞMEYE VE YAZMAYA KARAR VERDİM’
Pandemi süreci, kitabın temaları ortasında yer alıyor. Şimdilerde çok eskide kalmış üzere hissettirse de hayatımızda esaslı değişimlere yol açan bir devirden bahsediyoruz. Sizin yazma sürecinizi ve şahsî ömrünüzü nasıl etkiledi?
Hekimlik ve akademisyenlik ağırbaşlı bir ciddiyet gerektiriyor. Ben de bu beklentinin içine sığışıp lise yıllarım boyunca yaptığımı bile yapamıyordum bu sefer. Üstelik mesleğiniz nedeniyle, neredeyse kentteki herkesle bir tanışıklığınız olduğu hâlde annelik, eşlik üzere diğer ağırbaşlılık gerektiren sıkışmışlıklar da vardı. Pandemi, ben dahil düşlerini yitirmiş insanların vefatla yüzleşmelerinin ne kadar trajik olduğunu topyekûn önüme yığıverdi. Hiçbir şey elimizde değildi ve aslında bir tek kendi hayatlarımız tümüyle elimizdeydi. Kitaptaki şu cümle de buna dokunuyor: “Hayat, okuyucusu olmayan bir muharrir olmaya benziyor.” Gerçekten bunu, yani o cümleyi yazdıran gerçekliği derinden duyumsattı pandemi bana. Ben de aya, yıldıza baka baka o karanlık ormana dalmaya yani cesurca yüzleşmeye ve yazmaya karar verdim.
Kitapta bayan karakterlerin hayatla gayreti ve toplumsal hayattaki pozisyonu güçlü formda işleniyor. Genel olarak kendi yaralarını sarmayı başaran karakterler gözlemliyorum. Biraz bayan karakterleri yaratma sürecinizden bahsedebilir misiniz?
Romanda, hayatıma sızmış tüm bayanlardan sızıntılar var. Hayatıma sızanlar, karanlık ormanımda yolumu kaybettim diye ürperdiğimde seslerini duyduklarım, omzunda ağladıklarım, dolunay ritüelleri yaptıklarım. Yani dileklerini sezdiklerim, göz hizasından gönül hizasına geçtiklerim. İlla fizikî, yakın bir tanışıklık değil kelam ettiğim, bana güç ve direnç aktaran tüm bayanlar; ki onlar benim “Mitokondriyel Havva’larım” yani kalıtçıları olduklarım… Akıllı ve yeterli eğitimli bayanlar, öncelikle kendilerini güçlü kılan bu özellikleriyle ödeştiriliyor, onların etrafına çok daha yüksek duvarlar örülüyor. Ve benim ilgimi, hüsranları göze alan, hüsranlarıyla ilinti kuran bayanlar çekiyor. Yazarken daima onlar vardı etrafımda, onlarla göz kırpışıp durduk.
Özel olarak Dr. Simin karakterine de eğilmek istiyorum. Hayatı ve kişiliği nasıl şekillendi?
Özellikle tabip bir bayan seçtim. En tanıdık hislerim, en tanış olduklarım bayan tabipler. Ayrıyeten hekimlik, bizim üzere kadınlığın başındaki uğursuz lanetlere karşı büyük bir güç veriyor. Fakat ömrün biyolojik boyutunu kavramaya çalışırken kendinize özel bir itina ya da ilgi göstermezseniz çok mekanikleşir, sonunda kendi biyolojik ihtiyaçlarınızı imha ederseniz.
Özü şifacılık olduğu halde, daha aktüel olan çağdaş “tıp doktorluğu” epeyce erildir. Bayan doktorlar en çok erkek tabiplerle evlenir. Toplumsal sınıflamalar, bilhassa bizim üzere gelenekçi toplumlarda, güçlü bayanı nasıl eşitleyeceğini pek bilemez ancak buyurur. Aşılması güç pürüzlerden birisi de budur. Bu da, esasen toplumdaki tüm fay sınırlarının üstünde dolaştığı bayanı ayrıyeten “gölgesine” iter. Yani bayan, tüm yırtıcı dileklerini yitirdiği, özgürlük diye çıktığı yolda kim olduğunu unuttuğu bir seyahatte bulur kendisini.
Ama Simin benim lise yıllarımdaki o daha ihtiyatsız, daha savruk cüretimi; akademisyenlikle, doktorlukla birlikte omuzlarıma çöken ağırbaşlılıkla harmanlamayı başaran bir bayan. Ben hayatı şekillendirmeye çabalıyorum, o gözü pek seyahati sayesinde hayatın şekillendirilemeyeceğini kavramış. Başına hem makûs şeyler hem güzel şeyler geliyor, bazen ritmini yitiriyor lakin sonunda bir çıkış keşfediyor.
‘BU ROMAN BAYANLARA HUZUR YA DA GÜZELLEŞME VADETMİYOR’
Kitabınız yayımlandıktan sonra okur dönüşleri nasıl oldu? Malum, Türkiye bayanlar için sıkıntı bir ülke. Sizce bu kıssa Türkiyeli bayanları nasıl etkiledi?
Ummadığım kadar -üstelik de edebiyatla bağı çok derin olan beşerler tarafından- magazinsel meraka maruz kalıyorum. En çok romanda geçen Edebiyatçı’nın kim olduğu ya da gerçek bir kişi olup olmadığı merak ediliyor.
Bu roman bayanlara huzur ya da güzelleşme, düzgünlük vadetmiyor. Bu bir muvaffakiyet ya da memnunluk hikayesi de değil. Bilakis, huzursuz edici. Tam manasıyla nasıl çuvalladığımızı anlatıyor. Ve daha çok, “ay ışığı” ile yıkanılabilecek karanlık geceleri fark ettiriyor. Yani gelen yorumlardan o denli anlaşılıyor.
Anton Çehov, Arthur C. Doyle, Mikhail Bulgakov üzere edebiyat tarihinde yer alan pek çok muharrir bilim insanı kimlikleriyle edebiyatçı kimliklerini harmanlayıp eşsiz yapıtlara imza attılar. Siz de hem tıp profesörü hem de bir muharrir olarak iki başka profesyonel hayat sürüyorsunuz. İki mesleği bir ortada yürütmek nasıl bir tecrübe?
Hekimlik yazmaya mahzur zira güçlü bir fizikî ve zihinsel kapasite kullandırıyor. Fakat yazmak (henüz müellif olduğuma kani değilim) hekimliği teskin ediyor ve azalan gücü tekrar şarj ediyor.
Önümüzdeki projeleriniz ya da hayalleriniz neler?
Bu roman bir üçlemenin birincisi. En öncelikli projem, öteki ikisine eğilebileceğim vakit aralığı yaratmak. Bu kitap keşke dünyayı da dolaşsa… Ancak bu bir proje değil; düş!
